KINSHASA/KIGALI – In het oosten van de DR Congo rommelt het nu al 30 jaar gigantisch, met miljoenen ontheemden als gevolg. De rebellen van M23, gesteund door Rwanda, lijken sterker dan ooit in de regio, zeker nu ze ook de miljoenenstad Goma hebben ingenomen.

Bij de website afriquexxi.info stellen ze vast dat de militaire acties van Rwanda in Oost-Congo steeds verder de grenzen verleggen. Zonder dat dit veel reactie uitlokt. Naar schatting 3.000 tot 4.000 Rwandese militairen geven volgens een VN-rapport steun aan de rebellen van M23. Door de Rwandese steun zijn de rebellen uitermate goed uitgerust en bewapend.

Voor Rwanda is Oost-Congo tegelijk een ‘existentiële bedreiging’ en een mogelijke bron van rijkdom. De vele gewapende groepen in het grensgebied zijn voor Kigali bedreigend. Rwanda vindt dat Congo niet bij machte is om het oosten van het land te besturen. De Rwandese ‘elite’ zou van Oost-Congo graag een buffergebied maken waar rebellen dan het bestuur kunnen waarnemen. En dat is precies wat M23 aan het doen is: geleidelijk aan steeds meer gebied innemen en coalities vormen met andere gewapende groepen.

Rwanda maakt handig gebruik van de ‘bedreiging’ om zijn economische belangen te verdedigen, aldus afriquexxi.info. Goud is sinds 2016 een belangrijk uitvoerproduct voor Rwanda maar het heeft amper goudmijnen. Het meeste goud komt dan ook uit de DR Congo. Iets gelijkaardigs zie je met coltan. Met hulp van M23 zou er maandelijks zowat 120 ton coltan naar Rwanda vertrekken.

Niet veel kritiek

Ondanks deze situatie oogst het regime van Paul Kagame maar weinig kritiek. Onlangs veroordeelden de EU en de VS wel sterk het geweld van M23 en de aanwezigheid van Rwanda in Congo. Na de publicatie van VN-rapporten was er afkeurende taal te horen in de VS, de EU, België en Frankrijk. In 2013 kwamen de EU en de VS met sancties tegen een Rwandese legerofficier die M23 had ondersteund. En dat is het dan zo’n beetje.

De ontwikkelingshulp aan Rwanda is nog altijd intact. En de internationale betrekkingen met Rwanda veranderen niet. Dit jaar bijvoorbeeld is er in Rwanda zelfs een wereldkampioenschap wielrennen. Rwanda is ook de sponsor van grote buitenlandse voetbalclubs zoals Arsenal, Paris Saint-Germain en Bayern München. Veel Congolezen kunnen dat, uiteraard, niet begrijpen.

Toen M23 zich in 2012-2013 voor het eerst manifesteerde, ook met steun van Rwanda, was er veel meer reactie van de internationale gemeenschap. De VS, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland en de EU besloten toen om hun steun aan Rwanda op te schorten of te verminderen. En dat hielp duidelijk om het conflict toen te beëindigen.

‘Singapore in Afrika’

Waarom is er nu zo weinig reactie tegen Rwanda? Het land is erg bedreven in het verdedigen van zijn belangen bij de internationale gemeenschap. Het positioneert zich graag als een soort Singapore in Afrika dat op vele vlakken vooruitgang boekt. Nogal wat investeerders en geldschieters vinden dat aantrekkelijk. Rwanda draagt ook sterk bij tot vredesmissies in Afrika, wat westerse landen erg op prijs stellen. De EU gaf vorig jaar nog 20 miljoen euro om het Rwandese leger te steunen in het kader van een vredesoperatie in Mozambique. Die steun was erg omstreden.

Belgische diplomatie

De internationale steun is echter niet algemeen. Ook binnen de EU is er heel wat verdeeldheid over Rwanda. De Belgische diplomatie bijvoorbeeld vindt dat Europa geen militaire steun aan Rwanda moet geven: het is namelijk niet na te gaan of die steun wordt gebruikt in Mozambique of in de DR Congo. Toen er over die militaire steun moest worden gestemd, onthield België zich als enige land.

Zal er nu meer druk komen op Rwanda? Tot voor kort werd ervan uitgegaan dat M23 Goma links liet liggen om te vermijden dat er veel internationale druk op Rwanda zou worden uitgeoefend. Volgens de Britse krant The Guardian staken Rwandese troepen echter de grens met Congo over om het offensief tegen Goma te ondersteunen. Ondertussen is Goma in handen van M23 en zijn bondgenoten. Zal dit leiden tot meer druk op Rwanda? Dat is nog altijd af te wachten.

© CongoForum, 05.02.25 (db)

Beeld – bron: Radio Okapi